Trong cuộc sống hiện đại, việc tự động hóa các hoạt động đang ngày càng phổ biến. Từ hệ thống đèn chiếu sáng tự động bật tắt theo giờ giấc đến hệ thống tưới tiêu thông minh, tất cả đều hướng đến sự tiện lợi và tiết kiệm. Và rơ le thời gian (timer) chính là một trong những “nhân tố bí mật” đứng sau sự tiện lợi ấy.
Rơ le thời gian là gì?
Hình ảnh: Rơ le thời gian
Nói một cách dễ hiểu, rơ le thời gian là một thiết bị điện tử có khả năng tự động đóng hoặc ngắt mạch điện sau một khoảng thời gian được cài đặt trước. Nhờ vào khả năng này, rơ le thời gian được ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống điều khiển tự động, giúp chúng ta:
- Tiết kiệm năng lượng: Tự động tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, tránh lãng phí điện năng.
- Nâng cao tuổi thọ thiết bị: Hạn chế tình trạng thiết bị hoạt động quá tải, kéo dài tuổi thọ.
- Tăng tính tiện nghi: Tự động hóa các hoạt động lặp đi lặp lại, giải phóng sức lao động.
Phân loại rơ le thời gian: On Delay và Off Delay
Tùy vào mục đích sử dụng, chúng ta có thể lựa chọn loại rơ le thời gian phù hợp. Hai loại rơ le thời gian phổ biến nhất hiện nay là On Delay và Off Delay.
1. Rơ le thời gian On Delay:
Nguyên lý hoạt động:
Ký hiệu rơ le thời gian
Hình ảnh: Ký hiệu rơ le thời gian On Delay
Khi cấp điện cho cuộn dây của rơ le On Delay, các tiếp điểm tức thời sẽ thay đổi trạng thái ngay lập tức. Tuy nhiên, các tiếp điểm định thời sẽ chỉ đóng lại sau một khoảng thời gian trễ đã được cài đặt trước. Khi ngắt nguồn điện, tất cả các tiếp điểm sẽ trở về trạng thái ban đầu.
Ứng dụng:
- Bật đèn cầu thang sau một khoảng thời gian trễ: Khi có người đi qua, cảm biến sẽ kích hoạt rơ le On Delay, đèn sẽ sáng sau vài giây và tự động tắt sau một khoảng thời gian nhất định.
- Khởi động động cơ theo trình tự: Rơ le On Delay cho phép các động cơ khởi động lần lượt, tránh tình trạng quá tải điện áp khi khởi động cùng lúc.
2. Rơ le thời gian Off Delay:
Nguyên lý hoạt động:
Rơ le thời gian là gì
Hình ảnh: Ký hiệu rơ le thời gian Off Delay
Ngược lại với On Delay, khi cấp điện cho cuộn dây của rơ le Off Delay, tất cả các tiếp điểm (cả tức thời và định thời) đều thay đổi trạng thái ngay lập tức. Khi ngắt nguồn điện, tiếp điểm tức thời sẽ trở về trạng thái ban đầu, trong khi tiếp điểm định thời vẫn duy trì trạng thái đóng trong một khoảng thời gian trễ rồi mới mở ra.
Ứng dụng:
- Duy trì hoạt động của quạt thông gió: Sau khi tắt công tắc đèn nhà vệ sinh, rơ le Off Delay sẽ giúp quạt thông gió tiếp tục chạy thêm một khoảng thời gian để hút hết mùi hôi.
- Cảnh báo an ninh: Khi phát hiện đột nhập, hệ thống báo động sẽ được kích hoạt ngay lập tức. Rơ le Off Delay sẽ giúp duy trì tín hiệu báo động trong một khoảng thời gian nhất định, ngay cả khi kẻ đột nhập đã cắt nguồn điện.
Sơ đồ đấu dây rơ le thời gian: Ví dụ minh họa
Rơ le thời gian là gì
Hình ảnh: Rơ le thời gian
Để hiểu rõ hơn về cách thức đấu nối rơ le thời gian, chúng ta hãy cùng xem qua một số ví dụ thực tế:
- Điều khiển bóng đèn bằng rơ le On Delay: Bóng đèn được đấu nối với tiếp điểm thường hở của rơ le. Khi cấp nguồn, bóng đèn sẽ chỉ sáng sau khoảng thời gian trễ đã được cài đặt trên rơ le.
- Điều khiển động cơ bằng rơ le Off Delay: Động cơ được đấu nối với tiếp điểm thường đóng của rơ le. Khi ngắt nguồn, động cơ sẽ tiếp tục chạy trong khoảng thời gian trễ rồi mới dừng hẳn.
Lời kết
Với khả năng tự động hóa và linh hoạt trong cài đặt, rơ le thời gian On Delay và Off Delay đã trở thành những công cụ đắc lực, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của ngành tự động hóa ngày nay. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên lý hoạt động cũng như ứng dụng của hai loại rơ le thời gian này.