Rơ le trung gian là một linh kiện điện tử không còn xa lạ trong các thiết bị điện gia dụng và công nghiệp. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cấu tạo, nguyên lý hoạt động và cách đấu nối loại rơ le này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn chi tiết về rơ le trung gian, đặc biệt là loại 14 chân, cách đấu nối và những ứng dụng phổ biến của nó.
Rơ le trung gian là gì?
Rơ le trung gian, hay còn gọi là relay trung gian, là một thiết bị điện tử đóng vai trò trung gian chuyển mạch điện trong các hệ thống điều khiển tự động. Nó hoạt động như một công tắc điện tử, nhận tín hiệu điều khiển từ mạch điện áp thấp và đóng/ngắt mạch điện áp cao hơn.
Rơ le trung gian có 1 hay nhiều tiếp điểm được sử dụng trong hệ thống điều khiển tự động
Hình ảnh: Rơ le trung gian có thể có một hoặc nhiều tiếp điểm, thường được sử dụng trong các hệ thống điều khiển tự động
Ví dụ về rơ le trung gian
Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe ô tô vào ban đêm. Khi gạt cần gạt đèn pha, rơ le trung gian sẽ nhận tín hiệu từ công tắc đèn và đóng mạch để cung cấp điện cho đèn pha. Nhờ rơ le trung gian, công tắc đèn không phải chịu dòng điện lớn từ đèn pha, giúp tăng tuổi thọ cho công tắc và đảm bảo an toàn cho hệ thống điện.
Nhiệm vụ chính của rơ le trung gian chính là chuyển tiếp mạch điện đến thiết bị khác
Hình ảnh: Chuyển tiếp mạch điện đến thiết bị khác là nhiệm vụ chính của rơ le trung gian
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của rơ le trung gian
Cấu tạo
Rơ le trung gian gồm 3 phần chính:
- Cuộn dây: Nhận tín hiệu điều khiển và tạo ra từ trường.
- Lõi sắt: Tăng cường từ trường tạo ra bởi cuộn dây.
- Các tiếp điểm: Được điều khiển đóng/mở bởi từ trường, cho phép hoặc ngăn dòng điện chạy qua.
Nguyên lý hoạt động
- Khi có dòng điện chạy qua cuộn dây, từ trường được tạo ra.
- Từ trường hút lõi sắt, làm thay đổi vị trí tiếp điểm.
- Tùy thuộc vào loại rơ le (thường đóng hoặc thường mở), tiếp điểm sẽ đóng hoặc mở mạch điện.
Ký hiệu của rơ le trung gian trong mạch điện
Ký hiệu rơ le trung gian trong mạch điện thường bao gồm:
- Cuộn dây: Được biểu diễn bằng hình chữ nhật.
- Tiếp điểm: Được biểu diễn bằng các đường thẳng và dấu chấm.
Các loại tiếp điểm phổ biến:
- SPDT (Single Pole Double Throw): 1 cực, 2 tiếp điểm.
- SPST (Single Pole Single Throw): 1 cực, 1 tiếp điểm.
- DPST (Double Pole Single Throw): 2 cực, 1 tiếp điểm/cực.
- DPDT (Double Pole Double Throw): 2 cực, 2 tiếp điểm/cực.
Công dụng của rơ le trung gian trong mạch điện
- Điều khiển tải lớn: Rơ le trung gian có khả năng đóng/ngắt các mạch điện có dòng điện lớn mà công tắc thông thường không thể đảm nhiệm.
- Tăng tuổi thọ thiết bị: Giúp cách ly mạch điều khiển với mạch tải, bảo vệ các thiết bị nhạy cảm.
- Mở rộng chức năng điều khiển: Cho phép điều khiển nhiều thiết bị từ một tín hiệu điều khiển duy nhất.
- Tăng tính an toàn: Ngăn ngừa các sự cố chập điện, quá tải.
Ứng dụng của rơ le trung gian
Rơ le trung gian được ứng dụng rộng rãi trong:
- Thiết bị gia dụng: Tủ lạnh, máy giặt, điều hòa, cửa cuốn…
- Hệ thống điều khiển công nghiệp: Băng tải, máy bơm, hệ thống chiếu sáng…
- Ngành ô tô: Hệ thống đèn, còi, khởi động…
- Thiết bị điện tử: Máy tính, điện thoại…
Hiện nay, rơ le trung gian được ứng dụng phổ biến ở trong các thiết bị công nghiệp
Hình ảnh: Các thiết bị công nghiệp hiện nay thường xuyên ứng dụng rơ le trung gian
Phân loại rơ le trung gian
Dựa theo thương hiệu
- Omron
- Schneider
- Idec
- Fuji
- Hanyoung
- Yongsung
Dựa theo số chân
- 8 chân
- 11 chân
- 14 chân
Rơ le 11 chân thực hiện nhiệm vụ chịu tải trung gian cho các cảm biến
Hình ảnh: Rơ le 11 chân có nhiệm vụ chịu tải trung gian cho các cảm biến
Dựa theo điện thế
- 5VDC
- 12VDC
- 24VDC
- 220VAC
- 380VAC
Cách đấu rơ le trung gian 14 chân
Rơ le trung gian 14 chân có 4 cặp tiếp điểm, thường được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu độ tin cậy cao.
Sơ đồ chân:
- Chân 1-4: Tiếp điểm thường đóng (NC).
- Chân 5-8: Tiếp điểm thường mở (NO).
- Chân 9-12: Chân chung (COM).
- Chân 13-14: Cuộn dây (Coil).
Cách đấu nối:
- Kết nối nguồn điện vào chân cuộn dây (13-14).
- Kết nối các thiết bị cần điều khiển vào các tiếp điểm tương ứng (NO hoặc NC).
- Kết nối chân chung (COM) với cực âm của nguồn điện.
Rơ le là một thiết bị quan trọng trong ngành công nghiệp, có vai trò bảo vệ các thiết bị điện
Hình ảnh: Rơ le là thiết bị quan trọng trong công nghiệp, bảo vệ các thiết bị điện khác
Vai trò của rơ le trung gian
- Chuyển đổi loại tiếp điểm: Cho phép chuyển đổi từ tiếp điểm thường đóng sang thường mở và ngược lại.
- Hoạt động như một công tắc: Đóng/ngắt mạch điện dựa trên tín hiệu điều khiển.
- Chuyển đổi điện áp: Điều khiển mạch điện áp cao bằng tín hiệu điện áp thấp.
- Loại bỏ nhiễu mạch: Giúp ổn định tín hiệu điều khiển.
- Thay thế contactor nhỏ: Phù hợp cho việc điều khiển các tải nhỏ.
- Nhận nhiều tín hiệu điều khiển: Cho phép một rơ le điều khiển nhiều thiết bị.
- Tăng khả năng tiếp xúc: Mở rộng công suất tiếp điểm.
Việc đóng mở linh kiện điện trong một số mạch điều khiển thường sử dụng rơle trung gian
Hình ảnh: Rơ le trung gian được sử dụng để đóng mở linh kiện điện trong một số mạch điều khiển
Kết luận
Bài viết đã cung cấp những kiến thức cơ bản về rơ le trung gian 14 chân, bao gồm cấu tạo, nguyên lý hoạt động, cách đấu nối và ứng dụng. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho bạn trong việc lựa chọn và sử dụng rơ le trung gian cho các dự án của mình.