Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao ăn một số loại thực phẩm lại khiến bạn cảm thấy nhanh no hơn, trong khi những loại khác lại khiến bạn nhanh đói trở lại? Câu trả lời nằm ở chỉ số đường huyết (GI) – một thước đo cho biết tốc độ thức ăn làm tăng lượng đường trong máu sau khi bạn ăn.
Ảnh Hưởng Của GI Đến Sức Khỏe
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa GI và các vấn đề sức khỏe. Cụ thể:
- Bệnh tiểu đường: Chế độ ăn nhiều thực phẩm GI thấp giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả, từ đó ngăn ngừa biến chứng tiểu đường, bao gồm cả bệnh võng mạc tiểu đường.
- Bệnh tim mạch: Các nghiên cứu dịch tễ học cho thấy mối liên quan giữa GI cao và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Thoái hóa hoàng điểm do tuổi tác (AMD): Nghiên cứu gần đây cho thấy GI cao có thể làm tăng nguy cơ mắc AMD, ngay cả ở những người không mắc bệnh tiểu đường.
Cơ Chế Gây Bệnh Của Đường Huyết Cao
Vậy tại sao đường huyết cao lại gây hại cho cơ thể? Các giả thuyết phân tử hiện tại tập trung vào 5 con đường chính:
- Con đường liên quan đến ty thể: Đặc biệt quan trọng trong điều kiện đường huyết cao và oxy đầy đủ.
- Bốn con đường liên quan đến quá trình đường phân: Bao gồm hình thành sản phẩm cuối cùng của quá trình glycation tiên tiến, kích hoạt protein kinase C, con đường polyol và con đường hexosamine. Các con đường này hoạt động trong cả điều kiện oxy bình thường và thiếu oxy.
Tuy nhiên, các giả thuyết này chưa giải thích được tại sao võng mạc, một mô có hoạt động trao đổi chất cao và thường xuyên phải đối mặt với tình trạng thiếu oxy, lại đặc biệt dễ bị tổn thương khi đường huyết cao kết hợp với thiếu oxy.
Giả Thuyết Mới Về Vai Trò Của HIF
Để giải đáp cho vấn đề này, một giả thuyết mới về con đường yếu tố kích thích thiếu máu cục bộ (HIF) đã được đề xuất. HIF là một phức hợp phiên mã phản ứng với sự giảm oxy trong môi trường tế bào.
Ngoài vai trò quan trọng trong việc điều hòa chuyển hóa glucose, HIF còn được chứng minh là làm tăng biểu hiện của các gen do HIF tạo ra, chẳng hạn như yếu tố tăng trưởng nội mạc mạch máu (VEGF) dẫn đến hình thành mạch. Do đó, HIF có thể được coi là một yếu tố kích thích tăng đường huyết.
Kết Luận
Quản lý GI trong chế độ ăn uống có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh chuyển hóa, đặc biệt là AMD và bệnh võng mạc tiểu đường. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của việc quản lý GI, cũng như phát triển các dấu ấn sinh học đáng tin cậy và các tiêu chí thay thế để chẩn đoán và điều trị các bệnh liên quan đến đường huyết cao.