Ít ai có thể ngờ, chỉ trong vòng chưa đầy 40 năm, Việt Nam đã chuyển mình ngoạn mục từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới trở thành một nền kinh tế có thu nhập trung bình. Từ năm 1986, khi chính sách Đổi Mới được khởi xướng, cùng với những xu hướng toàn cầu thuận lợi, Việt Nam đã bứt phá ngoạn mục. GDP bình quân đầu người tăng gấp 6 lần, từ mức dưới 600 USD vào năm 1986 lên gần 3.700 USD (năm 2015) vào năm 2023. Tỷ lệ nghèo (3,65 USD/ngày, theo PPP năm 2017) giảm mạnh từ 14% năm 2010 xuống còn 4,2% năm 2022.
Những thành tựu ấn tượng
Sự phát triển vượt bậc của Việt Nam không chỉ dừng lại ở con số kinh tế. Cùng điểm qua những thành tựu ấn tượng khác:
- Nền kinh tế vững vàng: Dù trải qua nhiều biến động và khủng hoảng, nền kinh tế Việt Nam vẫn cho thấy khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Tăng trưởng kinh tế năm 2024 được dự báo sẽ đạt 5,5%, cao hơn mức 5% của năm 2023, nhờ nhu cầu toàn cầu tăng và niềm tin của người tiêu dùng trong nước được khôi phục.
- Nông nghiệp phát triển bền vững: Với tốc độ tăng trưởng 2,5-3,5%/năm trong ba thập kỷ qua, ngành nông nghiệp đã đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và đảm bảo an ninh lương thực. Năm 2021, nông nghiệp đóng góp 13% GDP và 29% việc làm.
- Sức khỏe người dân được cải thiện: Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh giảm từ 32,6/1.000 ca sinh sống năm 1993 xuống còn 16,7 ca năm 2020. Tuổi thọ trung bình tăng từ 70,5 lên 75,5 tuổi trong giai đoạn 1990-2020. Chỉ số bao phủ y tế toàn dân của Việt Nam ở mức 73, cao hơn mức trung bình của khu vực và toàn cầu, với 87% dân số được hưởng bảo hiểm y tế.
- Giáo dục và nguồn nhân lực chất lượng cao: Thời gian học tập trung bình của Việt Nam là 10,2 năm, chỉ đứng sau Singapore trong số các nước ASEAN. Chỉ số vốn nhân lực của Việt Nam là 0,69/1, cao nhất trong số các nền kinh tế thu nhập trung bình thấp.
- Cơ sở hạ tầng được nâng cấp mạnh mẽ: Tính đến năm 2019, 99,4% dân số sử dụng điện là nguồn chiếu sáng chính, tăng từ mức 14% năm 1993. Tỷ lệ tiếp cận nước sạch ở nông thôn cũng tăng từ 17% năm 1993 lên 51% năm 2020.
Hướng tới tương lai: Khát vọng vươn tầm cao mới
Với những thành tựu đã đạt được, Việt Nam đang hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để hiện thực hóa khát vọng này, Việt Nam cần duy trì tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người khoảng 6%/năm trong 25 năm tới.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cam kết phát triển theo hướng xanh hơn, bao trốn hơn. Tại COP27, Việt Nam cam kết giảm 30% lượng khí thải mê-tan và chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030, đồng thời đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Tại COP28, Việt Nam đã công bố Chương trình “Một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp”. Ngân hàng Thế giới đang tích cực hợp tác với Việt Nam trong việc thiết kế và triển khai chương trình này.
Đối mặt với thách thức, nắm bắt cơ hội
Bên cạnh những thuận lợi, Việt Nam cũng phải đối mặt với những mega xu hướng đang định hình tương lai như: dân số già hóa nhanh, thương mại toàn cầu suy giảm, suy thoái môi trường, biến đổi khí hậu và tự động hóa gia tăng. Những tác động của đại dịch COVID-19 cũng đặt ra những thách thức chưa từng có, có thể cản trở tiến trình hướng tới các mục tiêu phát triển.
Để vượt qua thách thức, Việt Nam cần cải thiện mạnh mẽ hiệu quả thực hiện các chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, môi trường, chuyển đổi số, xóa đói giảm nghèo/bảo trợ xã hội và cơ sở hạ tầng carbon thấp. Việc thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu và theo đuổi chiến lược tăng trưởng hướng tới nền kinh tế ít phát thải carbon sẽ giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về khí hậu, đồng thời mở rộng GDP bình quân đầu người khoảng 6%/năm – tốc độ tăng trưởng cần thiết để trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.