Môi trường không khí là thứ không thể thiếu đối với sự sống của con người và vạn vật trên Trái Đất. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí đang ngày càng trở thành một vấn nạn nhức nhối, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của chúng ta. Vậy ô Nhiễm Môi Trường Không Khí là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và đâu là giải pháp để bảo vệ bầu không khí trong lành? Bài viết sau đây sẽ cùng bạn đi tìm lời giải đáp.
Ô nhiễm môi trường không khí là gì?
Ô nhiễm môi trường không khí là hiện tượng xảy ra khi có sự thay đổi lớn về thành phần không khí do các chất độc hại như khói, bụi, hơi, khí lạ xâm nhập vào. Điều này gây ra những mùi khó chịu, làm giảm tầm nhìn và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, động thực vật.
Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí hiện nay
Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí tại Việt Nam
Theo báo cáo của tổ chức Môi trường Mỹ (EPI), Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia có mức độ ô nhiễm không khí cao nhất châu Á, đặc biệt là vấn nạn bụi mịn PM10 và PM2.5. Quạt hút bụi là một giải pháp hữu hiệu cho vấn đề này.
Hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng. Bụi mịn bao phủ dày đặc, hạn chế tầm nhìn và gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người dân.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự gia tăng chóng mặt của phương tiện giao thông cá nhân. Số liệu thống kê cho thấy, tính đến tháng 2/2020, Việt Nam có gần 3,6 triệu ô tô và hơn 45 triệu xe máy.
Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí trên thế giới
Báo cáo Tình trạng không khí toàn cầu năm 2020 của Viện Ảnh hưởng Sức khỏe (HEI) và Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe (IHME) cho thấy tình trạng ô nhiễm không khí trên thế giới đang ở mức báo động.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ví ô nhiễm không khí như “kẻ giết người thầm lặng”, bởi 92% dân số thế giới đang phải hít thở bầu không khí có chất lượng thấp hơn tiêu chuẩn của WHO.
Ô nhiễm môi trường không khí đang đe dọa nghiêm trọng đến sự sống con người
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm môi trường không khí bắt nguồn từ hai nguyên nhân chính: tự nhiên và nhân tạo.
Nguyên nhân tự nhiên
- Phun trào núi lửa: Mặc dù cung cấp chất dinh dưỡng cho đất, nhưng núi lửa phun trào lại thải ra lượng lớn khí methane, clo và lưu huỳnh, gây ô nhiễm nghiêm trọng cho không khí.
- Cháy rừng: Cháy rừng sản sinh ra lượng lớn khí nitơ oxit, khói bụi và tàn tro, làm ô nhiễm không khí trầm trọng.
- Gió: Gió đóng vai trò là tác nhân gián tiếp, phát tán bụi bẩn, khí độc hại từ các nhà máy, khu công nghiệp,… đi xa và lan rộng, khiến ô nhiễm không khí lan truyền nhanh chóng.
- Bão: Bão cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí do sản sinh ra lượng lớn khí COx và bụi mịn.
Ngoài ra, phân hủy xác động vật, sóng biển, phóng xạ tự nhiên,… cũng là những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí từ tự nhiên.
Nguyên nhân từ con người (nhân tạo)
Con người vừa là nạn nhân, vừa là tác nhân chính gây ô nhiễm môi trường không khí. Các hoạt động hàng ngày của chúng ta đều ít nhiều có tác động tiêu cực đến bầu không khí.
Hoạt động sản xuất công, nông nghiệp
Đây được xem là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Khói bụi từ các nhà máy, xí nghiệp thải ra lượng lớn khí độc hại như CO2, CO, SO2, NOx,… gây ô nhiễm nghiêm trọng. Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học trong nông nghiệp cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm.
Giao thông vận tải
Sự gia tăng chóng mặt của các phương tiện giao thông, đặc biệt là xe máy, ô tô, là nguyên nhân hàng đầu gây ô nhiễm không khí hiện nay. Khí thải từ các phương tiện này chứa nhiều chất độc hại như CO, VOC, NO2, SO2,… ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.
Hoạt động quốc phòng, quân sự
Các hoạt động quốc phòng, quân sự như thử nghiệm vũ khí, chất độc chiến tranh,… cũng thải ra môi trường lượng lớn khí độc hại, gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe con người.
Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng
Các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng như cầu đường, chung cư, cao ốc,… thải ra môi trường lượng lớn bụi bẩn, góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí. Quạt hút mùi công nghiệp là một thiết bị không thể thiếu để giảm thiểu ô nhiễm trong quá trình xây dựng.
Bụi mịn PM 2.5 từ các công trình xây dựng bao phủ thành phố
Thu gom xử lý rác thải
Việc thu gom, xử lý rác thải chưa hiệu quả, đặc biệt là phương pháp đốt rác thủ công, thải ra môi trường lượng lớn khí độc hại, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Hoạt động sinh hoạt
Quá trình nấu nướng sử dụng nhiên liệu như than, củi, gas,… cũng sản sinh ra lượng lớn khí thải độc hại như CO, CO2, NOx, SOx,… ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Quạt hút hướng trục là một giải pháp hiệu quả cho các không gian bếp nhà hàng, quán ăn, giúp hút mùi, khói bụi, đem lại không gian thoáng mát.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí
Tác hại đối với động thực vật
Ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe động thực vật. Các hợp chất độc hại như SO2, NO2, CO,… làm tắc nghẽn khí quản, giảm hệ miễn dịch của động vật. Mưa axit làm chết cây cối, ô nhiễm nguồn nước, gây hại cho các loài sinh vật.
Tác hại đối với con người
Theo WHO, ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó khu vực châu Á – Thái Bình Dương chiếm khoảng 4 triệu ca. Ô nhiễm không khí không chỉ cướp đi sinh mạng của hàng triệu người mà còn gây thiệt hại kinh tế khổng lồ, ước tính gần 5 nghìn tỷ USD mỗi năm.
Bụi mịn PM2.5 là tác nhân gây tử vong hàng đầu do kích thước siêu nhỏ, dễ xâm nhập sâu vào phổi, gây ra các bệnh về đường hô hấp. Bụi mịn kết hợp với CO, SO2, NO2,… gây kích ứng niêm mạc, cản trở quá trình vận chuyển oxy trong máu, dẫn đến suy giảm chức năng phổi, làm nặng thêm các bệnh hen suyễn, tim mạch.
Ngoài ra, ô nhiễm không khí còn làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, đột quỵ, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Parkinson, tự kỷ,…
Môi trường sống của động thực vật đang bị thu hẹp do ô nhiễm
Giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí
Cải thiện thói quen sinh hoạt
- Xử lý rác thải đúng cách, không đốt rác bừa bãi.
- Sử dụng các thiết bị điện tiết kiệm năng lượng.
- Hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân, ưu tiên đi bộ, xe đạp hoặc phương tiện công cộng.
Xử lý khí thải công nghiệp đúng quy định
- Các doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định về xử lý khí thải.
- Đầu tư hệ thống xử lý khí thải hiện đại, thân thiện với môi trường.
- Sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo.
Ứng dụng biện pháp kỹ thuật
- Sử dụng công nghệ lọc khí, làm sạch không khí hiện đại.
- Phát triển các tấm làm mát chống rêu giúp làm mát không khí, giảm thiểu hiệu ứng nhà kính.
- Nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ xử lý ô nhiễm không khí tiên tiến khác.
Quy hoạch và trồng cây xanh
- Tăng cường trồng cây xanh trong các khu đô thị, khu công nghiệp.
- Bảo vệ và phát triển rừng.
- Khuyến khích người dân trồng cây xanh tại nhà.
Nâng cao nhận thức cộng đồng
- Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của ô nhiễm không khí và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.
- Khuyến khích người dân tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.
Ô nhiễm môi trường không khí là vấn đề cấp bách, đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Hy vọng rằng, với những thông tin chia sẻ trên đây, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về ô nhiễm môi trường không khí, từ đó có những hành động thiết thực để bảo vệ bầu không khí trong lành cho chúng ta và thế hệ mai sau.