Trong thế giới thiết bị điện, rơ le trung gian nổi lên như một linh kiện quan trọng, đóng vai trò then chốt trong việc điều khiển và bảo vệ hệ thống. Tuy phổ biến là vậy, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về loại linh kiện này. Bài viết này sẽ giúp bạn giải mã bí ẩn về rơ le trung gian, từ khái niệm, cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho đến ứng dụng thực tế.
Rơ Le Trung Gian Là Gì?
Rơ le trung gian, hay còn gọi là relay trung gian, là một thiết bị điện tử đóng vai trò trung gian, chuyển tiếp mạch điện đến các thiết bị khác. Với khả năng điều khiển tải mạnh mẽ và độ bền chuyển mạch cao, rơ le trung gian được ứng dụng rộng rãi trong các hệ thống điều khiển tự động, từ các thiết bị công nghiệp đến các thiết bị gia dụng.
Rơ le trung gian có 1 hay nhiều tiếp điểm được sử dụng trong hệ thống điều khiển tự động
Đặc điểm nổi bật của rơ le trung gian:
- Cách ly điện: Rơ le trung gian tạo ra sự cách ly điện giữa mạch đầu vào và mạch đầu ra, giúp tăng cường tính an toàn cho hệ thống.
- Chống nhiễu: Nhờ khả năng cách ly, rơ le trung gian cũng giúp ngăn chặn nhiễu từ các thiết bị khác, đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định.
- Tăng cường khả năng chịu tải: Rơ le trung gian có khả năng chịu tải lớn hơn so với các loại rơ le thông thường, cho phép điều khiển các thiết bị có công suất cao.
Ví Dụ Thực Tế Về Rơ Le Trung Gian
Để dễ hình dung, hãy tưởng tượng hệ thống đèn pha ô tô. Khi bạn gạt cần gạt đèn, thay vì kích hoạt trực tiếp đèn pha, tín hiệu sẽ được truyền đến mô-đun điều khiển ánh sáng (LCM). LCM sau đó sẽ kích hoạt rơ le trung gian, và rơ le này mới là “nhân vật chính” cung cấp năng lượng, “bật” đèn pha.
Nhiệm vụ chính của rơ le trung gian chính là chuyển tiếp mạch điện đến thiết bị khác
Hay đơn giản hơn, hãy nghĩ đến rơ le trong tủ lạnh. Khi điện áp không ổn định, rơ le sẽ “nhảy”, ngắt điện để bảo vệ tủ lạnh. Khi điện áp ổn định trở lại, rơ le sẽ đóng lại, cấp điện cho tủ lạnh hoạt động bình thường.
Cấu Tạo & Nguyên Lý Hoạt Động
Cấu Tạo
Rơ le trung gian thường có cấu tạo gồm:
- Cuộn hút: Hay còn gọi là nam châm điện, bao gồm lõi thép và cuộn dây. Khi có dòng điện chạy qua, cuộn dây sẽ sinh ra từ trường, hút lõi thép.
- Mạch tiếp điểm: Gồm tiếp điểm thường đóng (NC) và tiếp điểm thường mở (NO). Khi cuộn hút hoạt động, nó sẽ tác động lực, làm đóng hoặc mở các tiếp điểm này.
Nguyên Lý Hoạt Động
Nguyên lý hoạt động của rơ le trung gian khá đơn giản:
- Cấp điện cho cuộn hút: Khi có dòng điện chạy qua cuộn hút, nó sẽ sinh ra từ trường.
- Từ trường tác động: Từ trường tạo ra sẽ hút lõi thép, làm thay đổi trạng thái của các tiếp điểm.
- Đóng/ngắt mạch điện: Tùy thuộc vào thiết kế, khi cuộn hút hoạt động, tiếp điểm thường đóng sẽ mở ra, tiếp điểm thường mở sẽ đóng lại, và ngược lại, từ đó thực hiện chức năng đóng/ngắt mạch điện.
Ký Hiệu & Phân Loại Rơ Le Trung Gian
Ký Hiệu
Trong mạch điện, rơ le trung gian được biểu diễn bằng các ký hiệu riêng biệt, thể hiện số cực và số tiếp điểm:
- SPDT: Single Pole Double Throw (1 cực, 2 tiếp điểm)
- SPST: Single Pole Single Throw (1 cực, 1 tiếp điểm)
- DPST: Double Pole Single Throw (2 cực, 1 tiếp điểm)
- DPDT: Double Pole Double Throw (2 cực, 2 tiếp điểm)
Phân Loại
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại rơ le trung gian khác nhau, được phân loại dựa trên:
- Thương hiệu: Omron, Schneider, Idec, Fuji, Hanyoung, Yongsung,…
- Số chân: 8 chân, 11 chân, 14 chân,…
- Điện áp: 5VDC, 12VDC, 24VDC, 220VAC,…
Ứng Dụng Của Rơ Le Trung Gian
Hiện nay, rơ le trung gian được ứng dụng phổ biến ở trong các thiết bị công nghiệp
Rơ le trung gian đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm:
- Công nghiệp: Điều khiển động cơ, máy móc, hệ thống băng tải,…
- Gia dụng: Điều khiển cửa cuốn, hệ thống đèn chiếu sáng, bảo vệ tủ lạnh,…
- Ô tô: Điều khiển đèn pha, còi xe, hệ thống gạt mưa,…
- Điện tử: Khuếch đại tín hiệu, chuyển đổi mức điện áp,…
Vai Trò Của Rơ Le Trung Gian Trong Mạch Điện
- Chuyển đổi loại tiếp điểm: Giúp mở rộng khả năng điều khiển khi các tiếp điểm của công tắc tơ chính đã được sử dụng hết.
- Hoạt động như một công tắc: Đóng/ngắt các linh kiện điện trong mạch một cách linh hoạt.
- Chuyển đổi điện áp và loại bỏ nhiễu: Giúp chuyển đổi mức điện áp và loại bỏ nhiễu trong mạch điều khiển.
- Thay thế contactor nhỏ: Sử dụng cho các tải nhỏ, thay thế cho contactor cồng kềnh.
- Nhận nhiều tín hiệu điều khiển: Cho phép một rơ le nhận tín hiệu từ nhiều nguồn khác nhau.
- Tăng khả năng tiếp xúc: Mở rộng công suất điều khiển bằng cách sử dụng rơ le trung gian để điều khiển các phụ tải.
Cách Đấu Nối Rơ Le Trung Gian
Tùy thuộc vào loại rơ le (5 chân, 8 chân, 14 chân,…) mà cách đấu nối sẽ khác nhau.
Rơ le 11 chân thực hiện nhiệm vụ chịu tải trung gian cho các cảm biến
Lưu ý: Việc đấu nối rơ le cần được thực hiện bởi người có chuyên môn, tránh gây nguy hiểm.
Lời Kết
Rơ le trung gian là một linh kiện tuy nhỏ bé nhưng lại giữ vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống điện. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về loại linh kiện này. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy để lại bình luận bên dưới!
Rơ le là một thiết bị quan trọng trong ngành công nghiệp, có vai trò bảo vệ các thiết bị điện
Việc đóng mở linh kiện điện trong một số mạch điều khiển thường sử dụng rơle trung gian